Dopamin, bireyin duygusal yönlü tepkilerinin ve eylemlerinin kontrolünde de
önemli bir rol üstlenmektedir. Bu bakımdan bireyin hem zihinsel hem de
fiziksel sağlığının güç kazanmasında son derece özel bir yeri bulunur.
**Dopamin Nedir ve Ne İşe Yarar?**
Dopamin, nöron olarak adlandırılan beyin sinir hücreleri arasında
gerçekleştirilen sinyal iletiminden sorumlu olan nörotransmitlerdir. Dopamin
nöronları aktif durumda olduğunda çok az nöron tarafından salgılanır.
Dopaminin salınımı konusunda görevli durumda olan VTA nöronları kimi zaman
antidepresan kullanımı gibi bazı hallerde de daha aktif bir hale gelebilir.
İnsanlarda hafıza, depresyon, ruh hali, konsantrasyon, öğrenme, uyku düzeni ve
motor kontrol gibi insan yaşamını doğrudan etkileyen çoğu beyin işlevleri, VTA
tarafından yeterli dopamin salgılanmasına bağlı durumdadır. Dopaminin insan
vücudundaki işlevleri saymakla bitmeyecek kadar çok olmaktadır. Neredeyse
insan beynin bütün çalışmalarında belirleyici olan merkezi bir güç kaynağıdır.
Bunun beraberinde bireyin eylemlerinin ve diğer insanlarla olan ilişkilerinin
arkasında yatan ana faktördür.
İnsan beni tarafından kontrol edilen tüm insan hareketleri, beyinde bulunan
bazal gangliya gözetiminde gelişim gösterir. Fakat bazal gangliyaların düzgün
ve verimli bir biçimde çalışabilmesi için öncelikle komşu nöronlardan yeterli
seviyede dopamin salgılanmasının gerekliliği söz konusudur. Yeterli dopamin
seviyesinin bazal gangliyaya ulaşmaması halinde ise hareket kabiliyeti
kısıtlanma, hareket koordinasyonunda bozuklukla karşılaşılabilir.
Dopaminin yüksek seviyede salgılanması ise vücudun gereksiz olan hareketler
yapmasına sebep olabilir. Örneğin; halk arasında ‘tik’ olarak adlandırılan ve
kontrol edilemeyen şekilde tekrarlayan hareketlerin temel sebebi dopaminin
nöronlar tarafından çok aşırı miktarda salgılanıyor olmasıdır.
Dopaminin hafıza ve öğrenmeye etkisi oldukça önem taşımaktadır. Düşünme ve
bellekle alakalı olan prefrontal korteks, genellikle dopamin ile ilişkili
durumdadır. Prefrontal korteksteki dopaminin düzeyindeki küçük iniş çıkışlar
dahi insan belleği doğrudan ve önemli düzeyde etkiler. Öğrenme süreçlerinin
beraberinde, bilgilerin nasıl ve ne şekilde muhafaza edildiği üzerinde de
dopaminin etkisi söz konusu durumdadır.
Dopaminin dikkat ve odaklanmaya etkisi de son derece büyük önem barındırır.
Odaklanma ve dikkat üzerinde belirleyici bir rol üstlenen dopamin, bireyin
kendisini belli bir konu veya nesneye odaklayabilmesini sağlayan optik
sinirlere yanıt vererek çalışmaktadır.
Dopamin, bireye heyecan veren veya ani strese sebep olan durum ve olaylarla
karşılaşılması durumunda yüksek seviyede salgılanır. Bundan dolayı aşırı
düzeyde dopamin salgılanımı, bireyde stres, anksiyete ve gerginliği
sorunlarının yaşanmasına sebep olabilir.
Dopaminin ruh haline önemli etkisi etkisi söz konusudur. Bireydeki zevk ve
keyif hislerini açığa çıkaran bir kimyasal olma özelliği taşıyan dopamin,
bireyin ruh hali üzerinde belirleyici rol üstlenir. Bazı olaylar sebebiyle bir
bireyin neden keyif alırken bazılarından nefret ettiği, dopamin ile
açıklanabilmektedir. Mutluluk molekülü olarak tabir edilen dopamin, serotonin
ve norepinefrinle birlikte depresyonu tetikleyici bir etki yaratabilir.
Dopaminin uyku düzenine etkisi söz konusudur. Gündüzleri daha çok salgılanan
dopamin, akşam geç saatlerde daha az düzeylerde salgılanır. Bundan dolayı
kişinin geceleri uykusunun gelmesine sebep olur. Parkinson hastalarının her
daim uykuya meyilli durumda olmalarının sebebi beyinleri tarafından dopaminin
yetersiz düzeyde salgılanmasıdır. Dopaminin aşırı salgılandığı psikoz, nevroz
ve şizofren hastalarında da uykuya eğilimi söz konusudur. Bunun sebebi ise
yükselen dopamini düşürmek maksadı doğrultusunda kullandıkları antidepresan
gibi ilaçlar olmaktadır.
Dopaminin yaratıcılık üzerindeki etkisi söz konusudur. Bu kapsamda yaratıcı
insanlarda daha fazla düzeyde salgılanan bu dopamin, bu bireylerin farklı
sorunları çözebilmelerini ve olaylar karşısında farklı bir bakış açısı
geliştirebilmelerini sağlayan bir etki yaratır.
**Dopamin Eksikliği Ne Gibi Sorunlar Oluşturur?**
Vücutta önemli rolü bulunan dopamin eksikliği söz konusu olduğu durumlarda
çeşitli sağlık problemleri ortaya çıkar. Bunlar şu şekilde listelenebilir:
\- Depresyon
\- Sosyal fobi ve Psikoz
\- Parkinson hastalığı
\- Halüsinasyon görme
\- Uykusuzluk ve Anhedonia,
\- Reflü ve DEHB
\- Kilo kaybı ya da kilo alımı
\- Dikkat ve odaklanma güçlüğü
\- Titreme ve denge kaybı
\- Özfarkındalık eksikliği
\- Kas krampları, spazm ve kaslarda sertlik
\- [Yemek](https://www.hurriyet.com.tr/lezizz/yemek-tarifleri/) yeme ve yutma
güçlüğü
\- Endişe ve anksiyete
\- Yorgun ve halsiz hissetme
\- Umutsuzluk, intihar düşüncesi ve suçluluk hissi
\- Açıklanamayan üzüntü
\- Normalden daha yavaş hareket etmek
**[Bitcoin](https://bigpara.hurriyet.com.tr/kripto/kripto-para-piyasasi/) ve
[Ethereum](https://bigpara.hurriyet.com.tr/kripto/kripto-para-piyasasi/) ne
kadar?**
**[Bitcoin](https://mbigpara.hurriyet.com.tr/kripto/kripto-para-piyasasi/) ve
[Ethereum](https://mbigpara.hurriyet.com.tr/kripto/kripto-para-piyasasi/) ne
kadar?**