Özet (TL;DR) @ 2018-06-15T12:11:00.000Z: Genel görelilik kuramıyla bilim tarihinde çığır açan Yahudi asıllı Avusturyalı fizikçi Albert Einstein'ın 1920'lerin başında çıktığı Uzak Doğu ve Akdeniz seyahatinde tuttuğu günlüklerde Asya halkları…
Yaşam
12:11 15.06.2018(Guncellendi 12:28 15.06.2018) URL'yi kısaltın
Genel gorelilik kuramıyla bilim tarihinde çığır açan Yahudi asıllı Avusturyalı fizikçi Albert Einstein'ın 1920'lerin başında çıktığı Uzak Doğu ve Akdeniz seyahatinde tuttuğu gunluklerde Asya halkları hakkında ırkçı, cinsiyetçi ve yabancı duşmanı bir bakışı gozler onune seren izlenimler kaleme aldığı ortaya çıktı.
Washington Post gazetesinde yer alan habere gore, Einstein'ın el yazmalarının ve belgelerinin tutulduğu Kaliforniya Teknoloji Enstitusu, bilim adamının Ekim 1922 -- Mart 1923 arasında eşi Elsa ile çıktığı ve Uzak Doğu ile Akdeniz'i dolaştığı gemi yolculuğunda tuttuğu notları 'Albert Einstein'ın Seyahat Gunlukleri: Uzak Doğu, Filistin ve İspanya 1922-1923' başlığıyla kitaplaştırdı.
Einstein'ın soz konusu notlarda Japon, Çinli, Sri Lankalı ve Doğu Akdenizliler hakkındaki izlenimlerinin soğuk, duyarsız ve aşağılayıcı ifadelerle dolu olması dikkat çekti. Fakat Einstein'ın bu izlenimlerini, henuz Nazi zulmune tanık olmadan ve ABD'de savaş sonrası yıllarda destek verdiği medeni haklar hareketi gibi ırkçılık konusundaki duyarlılığının gelişmesine vesile olan toplumsal hareketlerle tanışmadan yazdığına işaret edildi.
Seyahatinin ilk durağında Japonya'ya uğrayan Einstein, Japonlar için şu ifadeleri kullandı: "Ortalama bir Japon sorunsuz, gayrişahsi, kendisine duşen sosyal işlevi herhangi bir beklentisi olmadan yerine getiriyor. Milletiyle ve ulkesiyle gurur duyuyor. Avrupa değerleri için kendi adet ve geleneklerinden vazgeçmiş olmak milli gururunu kırmamış belli ki."
Öte yandan Einstein'ın erkekler için kullandığı genelleyici ve mesafeli ifadelerin, kadınlar soz konusu olduğunda daha olçusuz ve cinsiyetçi bir usluba donuştuğu goruldu. Einstein, Japon kadınları için "Japon kadınları fazla suslu ve şaşkaloz… Kara kaşlı, kara gozlu, koca kafalı ve aceleciler" ifadelerini kullandı.
Einstein'ın bu bakışından Çinliler de nasibini aldı. Bir yandan onları 'çalışkan' diye niteleyen bilim adamı, ote yandan Çinli çocukları 'hissiz', 'bon' gibi sozcuklerle tarif etti. Einstein, Çinliler için "Tuhaf, suru gibi bir millet. İnsandan çok otomata benziyorlar" ifadelerine yer verdi. Çinlilerin kafasının mantığa ve matematiğe çalışmadığına dair seyahati sırasında tanıştığı Portekizli bir oğretmenin ifadelerini aktaran Einstein, gunluğune "Çinliler dunyadaki tek ırk olsaydı ne acı olurdu. Bizim gibiler için bunun duşuncesi bile korkunç" diye yazdı.
Einstein seyahatinin Sri Lanka durağında Hint ve Sri Lanka halklarına dair kaleme aldığı izlenimlerde sokakta dilenenlere yonelik sempatisini de dile getirdi. Bu halklar için 'insanoğluna reva gorulen boylesi aşağılık bir muameleye ortak olduğu için utanç duyduğunu' kaydetmesine rağmen unlu bilim adamının ifadelerinden onları da daha aşağı gorduğu anlaşılıyor. Einstein, 'pislik ve ufunet (kotu koku) içinde yaşayan' bu halkların 'az iş yaptığını, az şeye ihtiyaç duyduğunu' yazdı.
Einstein seyahatinin son bolumunde Doğu Akdeniz ve bugunku Filistin topraklarına uğruyor. Limana yanaşan gemiyi saran Arap tuccarların ust guverteyi bir anda 'pazar yerine çevirdiğini' aktardı. Ona gore Doğu Akdenizliler 'bağıran çağıran, abartılı el kol hareketleri yapan, içinde her renkten insanın olduğu bir guruh'. Ortadoğulular için aynı anda hem 'iğrenç' hem de 'guzel' diyen Einstein, onları bir yandan 'haydut-gibi', 'pis' gibi ifadelerle tarif ederken, diğer yandan 'yakışıklı ve zarif' olarak nitelendirdi.
The world's most famous physicist noted down personal thoughts that show xenophobic attitudes toward many of the people he met on his journeyhttps://t.co/NUOR6NUq5q
-- Haaretz.com (@haaretzcom) June 15, 2018
Einstein, bu seyahatten 10 yıl sonra, 1932 Aralık'ında 3 aylığına ABD'yi ziyaret etmek uzere eşiyle bir başka gemi yolculuğuna çıktı. Yahudi bilim adamının Almanya'dan ayrılmasından 1 ay sonra ırkçı ve Yahudi duşmanı Nazi Partisi ulkede iktidara geldi. Einstein bundan sonra Almanya'ya bir daha geri donmedi. Bilimsel çalışmalarını hayatının sonuna dek ABD'de surdurdu.
Einstein İkinci Dunya Savaşı'nı izleyen yıllarda ABD'de ırkçılığa ve siyahlara yonelik ayrımcılığa karşı çıkan medeni haklar hareketine etkin destek verdi. Hatta bu yuzden Federal Soruşturma Burosu (FBI) tarafından takibe alındı.
Etiketler:
Gunluk, Nazi, İkinci Dunya Savaşı, Albert Einstein, İspanya, Filistin, Asya, Doğu Akdeniz, Sri Lanka, Almanya, Hindistan, Japonya, Çin